Çocuklarda kabızlık, oldukça sık karşılaşılan bir sağlık sorunudur. Kabızlık, bağırsak hareketlerinin yavaşlaması ve dışkının sert, kuru ve boncuk benzeri parçalar halinde çıkması durumu olarak tanımlanır. Bu durum, çocuklarda bağırsak ağrısı ve dışkılama sırasında anüs ve çevresinde ağrı şikayetlerine neden olabilir.

Kaka Kaçırma Nedir? Kabızlık ile İlişkisi Nasıldır?

Kabızlık yaşayan çocukların çoğu aynı zamanda kaka kaçırma sorunu da yaşayabilir. Bu iki durum birbirine zıt gibi görünse de aslında oldukça yakından ilişkilidir. Kabızlık nedeniyle sertleşen dışkı, kalın bağırsağın son kısmı olan rektumda birikerek bu bölgeyi genişletir ve hassasiyetin kaybolmasına neden olur.

Rektumun iç yüzeyini kaplayan eski dışkılar, yeni dışkının varlığını hissettirmediği için çocuk, gelen dışkıyı kontrol edemeyebilir. Bu durumda daha yumuşak kıvamda olan dışkılar sızıntı şeklinde kaçabilir.

Aileler, iç çamaşırında görülen dışkı lekelerini genellikle ishal ile karıştırabilir.

Anatomik olarak rektum, dışkıyı depolamak için değil yalnızca geçiş için uygundur. Ancak kronik kabızlık durumunda rektum genişleyerek duyarlılığını kaybeder.

Bu durum, anal kasların tutabileceği miktarı aşan dışkının taşma şeklinde kaçmasına yol açabilir. Kabızlık dışında, nörojenik durumlar da kaka kaçırmaya neden olabilir.

Kaka Kaçırmanın Nedenleri

Kabızlık dışında kaka kaçırmaya neden olabilecek durumlar şunlardır:

• Genetik yatkınlık,

• Anüs çevresindeki kas kontrolünün kaybı,

• Dışkının tutulması,

• Tuvalet korkusu,

• Psikolojik travmalar,

• Tuvalet eğitimi sırasında aşırı disiplin veya baskı,

• Dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ve gelişimsel bozukluklar,

• Zihinsel gelişim gerilikleri.

Kabızlığın Tanısı Nasıl Konur?

Kabızlık tanısında, çocuğun şikayetleri ve hikayesi büyük önem taşır. Haftada üçten az dışkılama, dışkının sert ve parçalı olması gibi belirtiler önemli ipuçlarıdır. Ayrıca, ultrasonla rektum çapındaki genişleme gibi bulgular tanıyı destekler.

Ne Kadar Sık Görülür?

Kabızlık, çocuk polikliniklerine başvuran hastaların yaklaşık %3’ünde görülmektedir. Bu durum, çocuklarda oldukça yaygın bir sorundur.

Hangi Çocuklar Risk Altındadır?

Aşağıdaki durumlara sahip olan çocuklarda kabızlık riski daha yüksektir:

• Hareketsizlik,

• Yeterince lifli gıda tüketmeme,

• Yetersiz sıvı alımı,

• Bazı ilaçların yan etkileri,

• Anüs veya rektumu etkileyen tıbbi durumlar,

• Nörolojik hastalıklar.

Kabızlığın Belirtileri

Kabızlığın en yaygın belirtileri şunlardır:

• Haftada üçten az dışkılama,

• Sert ve parçalı dışkı,

• Karın ağrısı,

• Dışkılama sırasında zorlanma,

• Anüs çevresinde ağrı,

• İç çamaşırında dışkı lekeleri,

• Bağırsakların tam boşalmadığı hissi.

Aşağıdaki durumların eşlik ettiği kabızlık, mutlaka bir doktora başvurulmasını gerektirir:

• Ateş,

• İştah kaybı,

• Dışkıda kan görülmesi,

• Gündüz idrar kaçırma veya idrar yolu enfeksiyonu,

• Karında şişkinlik,

• Anüsten dışarıya çıkan doku (rektal prolapsus).

Kabızlığın Nedenleri

Kabızlık, organik (doğuştan gelen) veya fonksiyonel (sonradan kazanılan) nedenlerden kaynaklanabilir. Ancak, kabızlığın %95’i fonksiyonel nedenlerden kaynaklanmaktadır.

Organik Nedenler

• Anatomik bozukluklar,

• Bağırsak sinir ve kas bozuklukları,

• Metabolik hastalıklar,

• Genetik yatkınlık.

Fonksiyonel Nedenler

• Dışkının tutulması,

• Yetersiz sıvı ve lif tüketimi,

• Hareketsizlik,

• Pelvik taban kaslarındaki işlev bozuklukları,

• Stres ve psikolojik travmalar,

• Tuvalet eğitimi sırasında yanlış yöntemler,

• İlaç yan etkileri,

• Laktoz intoleransı.

Kabızlık Nasıl Tedavi Edilmektedir?

Kabızlık tedavisinde, yaşam alışkanlıklarının değiştirilmesi ve kabızlıkla birlikte görülebilen alt üriner sistem problemlerinin tedaviye dahil edilmesi büyük önem taşır. Tedavi süreci genellikle aşağıdaki yöntemleri içerir:

·         Lifli Gıdalar ve Su Tüketimi: Kakanın yumuşamasını sağlamak için lif açısından zengin sebze, meyve ve tam tahıllı gıdalar ile yaşa uygun miktarda su tüketimi önerilir. Yeterli sıvı alımı, bağırsakların düzenli çalışmasına yardımcı olur.

·         Probiyotik Desteği: Doktorunuzun önerdiği probiyotikler, bağırsak florasını düzenleyerek kabızlık belirtilerini azaltmada etkili olabilir.

·         Lavman ve İlaçlar: Doktorun önerdiği doz ve sıklıkta kullanılan lavman, bağırsakların temizlenmesine ve dışkılamanın kolaylaşmasına yardımcı olur. Ayrıca, gerektiğinde dışkı yumuşatıcı ilaçlar tedaviye eklenebilir.

·         Pelvik Taban Rehabilitasyonu: Kabızlık şikayeti olan çocuklarda genellikle pelvik taban kaslarında gerginlik ve spazm tespit edilmektedir. Bu kasların gevşetilmesi için pelvik taban rehabilitasyonu, tedavinin kalıcı ve uzun vadeli başarısı için mutlaka uygulanmalıdır.

·         Yaşam Alışkanlıklarının Düzenlenmesi: Düzenli bir dışkılama alışkanlığı kazandırmak için, çocuğun tuvalet eğitimi yeniden düzenlenir. Çocuğun her gün aynı saatlerde tuvalete gitmesi teşvik edilir.

Tedavi Edilmezse Ne Gibi Problemler Görülür?

Kabızlık tedavi edilmediğinde birçok sağlık sorununa yol açabilir. Bu problemler hem bağırsak hem de mesane işlevlerini etkileyerek tedavi sürecini karmaşık hale getirebilir:

·         Mesane Üzerindeki Baskı: Rektumda biriken sert dışkılar, anatomik olarak bağırsaklara yakın konumlanan mesaneye baskı yapar. Bu durum mesane kaslarının aşırı aktivitesine yol açarak ani idrar sıkışması hissi ve idrar kaçırma problemlerine neden olabilir.

·         Kısır Döngü Oluşumu: Kabızlık nedeniyle yaşanan ağrı ve huzursuzluk, çocuğun dışkılamaktan kaçınmasına yol açabilir. Dışkılamadan kaçınma, bağırsaklarda daha sert ve büyük dışkıların birikmesine neden olur ve kabızlık şikayetlerini artırır. Böylece, kabızlık ve ağrı arasında bir kısır döngü oluşur.

·         Tedavi Sürecinin Uzaması: Mesane ve bağırsak ilişkisi nedeniyle, tedavi edilmeyen kabızlık idrar kaçırma gibi başka sorunlara yol açarak tedavi sürecini uzatabilir.

Neden Erken Müdahale Önemlidir?

Kabızlık, yalnızca bağırsaklarda değil, genel vücut sağlığı üzerinde de olumsuz etkiler yaratabilir. Düzenli dışkılama, vücuttan toksinlerin atılmasını sağladığı için büyük önem taşır. Uzun süreli kabızlık, hem fiziksel hem de psikolojik sorunlara neden olabilir.

Tedaviye erken başlanması, kısır döngü oluşumunu önler ve tedavi sürecini kısaltarak başarı oranını artırır.

Unutulmamalıdır ki dışkı vücut için toksik bir maddedir ve düzenli olarak vücuttan atılması gereklidir. Kabızlık belirtileri fark edildiğinde vakit kaybetmeden bir doktora başvurulması önemlidir. Çocuğun yaşam kalitesini artırmak ve sağlık sorunlarını önlemek için erken müdahale kritik bir rol oynar.