Üreteropelvik bileşke darlığı (UPJ darlığı), böbrek ile üreterin (idrar kanalı) birleşim noktasında (üreteropelvik bileşke) idrar akışını engelleyen bir darlık veya tıkanıklık durumudur. Bu durum, idrarın böbrekten üretere normal şekilde akmasını engelleyerek böbrekte basınç artışına (hidronefroz) ve genişlemeye neden olabilir. UPJ darlığı, genellikle doğumsal bir sorun olup, erken teşhis ve tedaviyle böbrek sağlığı korunabilir.

UPJ Darlığı Nedir?

UPJ darlığı, böbrekten çıkan idrarın üretere yani idrar kanalına geçişini zorlaştıran böbreğin çıkışındaki darlıktır. Bu tıkanıklık, doğuştan gelen bir anomali olabileceği gibi, böbrekte taş, travma ya da enfeksiyon gibi nedenlerle sonradan da gelişebilir.

Darlığın şiddeti, idrar akışını ne kadar engellediğine ve böbrekte yarattığı basınca bağlıdır. Ciddi darlıklar, böbreğin işlevlerini olumsuz etkileyebilir ve tedavi edilmezse kronik böbrek hasarına yol açabilir.

UPJ Darlığı Ne Kadar Yaygındır?

UPJ darlığı, doğumsal böbrek anomalileri arasında en yaygın olanıdır ve genellikle bebeklik veya çocukluk döneminde tespit edilir. Erkek çocuklarda daha sık görülür ve genellikle tek bir böbreği etkiler. Ancak nadir durumlarda her iki böbrekte de ortaya çıkabilir.

UPJ Darlığı Neden Olur?

UPJ darlığının nedenleri doğuştan (konjenital) veya sonradan kazanılmış (sekonder) olabilir:

·         Doğuştan Gelen Nedenler:

• Üreter ve böbrek pelvisinin birleşimindeki kas dokusunun anormal gelişimi.

• Bölgede anormal damarsal yapılar, idrar akışını engelleyebilir.

·         Sonradan Gelişen Nedenler:

• Böbrek taşı veya travmaya bağlı yara dokusu.

• Böbrek enfeksiyonları.

• Üreterde dışarıdan baskı oluşturan kitle veya tümör.

UPJ Darlığı Belirtileri Nelerdir?

UPJ darlığı, belirtilerini darlığın şiddetine ve idrar akışının ne kadar etkilendiğine göre gösterir. Hafif vakalarda belirti olmayabilir ve durum yalnızca ultrason gibi görüntüleme testlerinde tesadüfen fark edilir. Ancak ileri vakalarda şu belirtiler görülebilir:

• Yan, sırt veya karın bölgesinde ağrı (genellikle idrar akışı engellendiğinde artar),

• Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları,

• Bulantı ve kusma,

• İdrarda kan (hematüri),

• Bebeklerde huzursuzluk, iştahsızlık ve yetersiz kilo alımı,

Bebeklerde UPJ darlığı, genellikle doğum öncesi yapılan ultrason muayenelerinde böbrek genişlemesi (hidronefroz) ile fark edilir.

UPJ Darlığı Tanısı Nasıl Konur?

UPJ darlığının tanısı genellikle aşağıdaki yöntemlerle konur:

• Ultrason: Böbrekte genişleme (hidronefroz) olup olmadığını değerlendirmek için ilk tercih edilen yöntemdir.

• Diüretikli Renal Sintigrafi (DTPA veya MAG-3): Böbreğin idrarı oluşturma ve boşaltma kapasitesini ölçmek için kullanılır. Tıkanıklığın derecesi ve böbreğin fonksiyonu hakkında bilgi verir.

• Voiding Sistografi (VCUG): UPJ darlığı ile birlikte vezikoüreteral reflü gibi diğer sorunların varlığını kontrol etmek için yapılır.

• MR veya BT Ürografi: Daha detaylı görüntüleme ve anatomik yapıların değerlendirilmesi için kullanılır.

Biz bebeklerde tanı için özellikle Ultrason ve MAG3 sintigrafisini kullanıyoruz. Bu tetkiklerin çocuklarda negatif etkileri diğer tetkiklere göre oldukça azdır.

UPJ Darlığı Tedavi Yöntemleri

Tedavi, darlığın şiddetine, böbrek üzerindeki etkisine ve çocuğun genel durumuna bağlı olarak belirlenir. Hafif vakalarda izleme yeterli olabilirken, ileri vakalarda cerrahi müdahale gerekebilir.

Takip ve İzleme

Darlığın hafif olduğu vakalarda, idrar akışı tamamen engellenmediği için böbrek fonksiyonlarının düzenli aralıklarla ultrason ve sintigrafi ile izlenmesi yeterlidir. Bebeklerin büyümesiyle birlikte bazı hafif darlık vakaları kendiliğinden düzelebilir.

Cerrahi Tedavi

Şiddetli UPJ darlığı durumlarında, cerrahi müdahale gereklidir. En yaygın kullanılan cerrahi yöntem piyeloplasti olarak adlandırılır. Piyeloplasti, darlık olan bölgenin çıkarılarak sağlıklı üreter dokusunun böbrek pelvisine yeniden bağlanması işlemidir.

Bu yöntem, açık, laparoskopik veya robotik cerrahi ile gerçekleştirilebilir. Bu ameliyatın daha çok bebek hastalarda gerçekleştirildiği düşünülürse en çok açık cerrahi yapılmaktadır. Daha az yapılan gurup olan büyük çocuklar ve yetişkinlerde ise laparoskopik ya da robotik cerrahi tercih edilebilir.

Balon Dilatasyon veya Stent Yerleştirme

Bazı durumlarda, üretere balon dilatasyonu uygulanarak darlık genişletilebilir veya stent yerleştirilerek idrar akışının normale dönmesi sağlanabilir. Bu yöntem, daha az invazivdir ve bazı vakalarda tercih edilebilir. Ancak bu işlemler genellikle geçici tedaviler sağlamaktadır.

UPJ Darlığı Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Tedavi edilmediğinde UPJ darlığı ciddi komplikasyonlara yol açabilir:

• Kronik Böbrek Hasarı: Uzun süreli tıkanıklık, böbrek dokusunun zarar görmesine neden olabilir.

• Kronik Böbrek Yetmezliği: İleri vakalarda, her iki böbrekte hasar olması durumunda böbreklerin işlevini tamamen kaybetmesine yol açabilir.

• Tekrarlayan Enfeksiyonlar: İdrar akışının engellenmesi enfeksiyon riskini artırır ve hayati öneme sahip olan böbrek enfeksiyonu gelişebilir.